CƠ SỞ DẪN ĐẾN THÀNH CÔNG LỚN CỦA NHÀ BÁO ĐỖ DOÃN HOÀNG

PGS, TS.Trần Thị Trâm

    Trong làng báo, lâu nay, Đỗ Doãn Hoàng nổi lên như một hiện tượng đặc biệt. Nhiều năm qua, anh đã  khẳng định “đẳng cấp” của  một cây bút phóng sự - điều tra xông xáo, luôn xuất hiện ở những điểm nóng, góc khuất của cuộc sống và liên tục đoạt được  những giải cao cả trong nước và quốc tế.

Ở Việt Nam có thể kể đến  các Giải A, Giải Báo chí Quốc gia; Giải A.  Giải báo chí toàn quốc về chống tham nhũng, tiêu cực;  Giải Nhất, Giải Báo chí về Bảo vệ môi trường và Thiên nhiên hoang dã…
 

          Gần 30 năm làm nghề,  đi khắp Việt Nam và khám phá nhiều quốc gia trên thế giới, tính đến nay Đỗ Doãn Hoàng không chỉ có hàng vạn bài báo mà còn xuất bản tới  32 cuốn sách đủ các thể loại : bút ký, du ký, phóng sự - điều tra, ghi chép, truyện ngắn, truyện dài,  truyện phim, tản văn…

Đọc các tác phẩm của Đỗ Doãn Hoàng  trong một hệ thống liền mạch,  ta càng thấy  rõ  những đóng góp của anh cho đời sống báo chí và xã hội nói chung. Trân trọng và thích thú, tôi đã cố gắng thử tìm cách giải mã những thành công của cây bút phóng sự - điều tra này.

Vẫn  biết, để thành công trước hết phải có nhiệt huyết, tài năng. Và  tài năng của con người đều có căn nguyên từ các yếu tố: bẩm sinh di truyền, ảnh hưởng của gia đình, quê hương và thời đại, sự tác động của giáo dục mà quan trọng nhất chính là sự  tự giáo dục của mỗi cá nhân. Nhưng ở từng trường hợp thì  độ đậm nhạt của các yếu tố không hề  giống nhau.

Hiểu rằng, thành tựu của mỗi tác giả bao giờ cũng kết tinh ở những tác phẩm tiêu biểu  nên tôi đã dừng lại khảo sát kỹ những Phóng sự điều tra xuất sắc (đoạt giải Nhất và giải A) làm thức động lương tri bạn đọc, có khả năng lan tỏa sâu rộng, tạo hiệu ứng xã hội mạnh mẽ, làm nên tên tuổi  của Đỗ Doãn Hoàng. Đó là  những phóng sự  điều tra về: các vụ  phá rừng lớn nhất trong lịch sử Việt Nam,  vụ giải cứu hổ lớn nhất trong lịch sử Việt Nam, vụ triệt phá đường dây tàn sát rùa biển lớn nhất trong lịch sử Việt Nam và thế giới, điều tra chống nạn săn bắn  và mua bán động vật hoang dã trên thế giới (ở Lào,  Campuchia, vùng Tam giác vàng

 và ở châu Phi ), các tuyến bài  về chủ đề  phòng chống tham nhũng, lãng phí,  tiêu cực ở Việt Nam …

 Qua  đọc và suy ngẫm, chúng tôi thấy, thành công của Đỗ Doãn Hoàng chủ yếu  do những nguyên nhân sau:

1. Thứ nhất, Đỗ Doãn Hoàng đã có may mắn những năm tháng đầu đời được sống gắn bó máu thịt với ngọn núi Tổ Việt Nam, núi Ba Vì – Tản Viên sơn (Nay là huyện Ba Vì- TP Hà Nội ) cũng là nơi Hoàng sinh ra.

Đọc  Búi thông thơ dại ta thấy,  từ nhỏ Hoàng đã lớn lên cùng rừng,  đã hiểu, đã  yêu rừng  bằng một tình yêu vĩnh cửu và  Hoàng đã trở thành một phần máu thịt của rừng. Và như Hoàng viết về “Nửa dòng máu mang màu diệp lục “(Tên cuốn sách xuất bản năm 2024 của Hoàng). Bởi như một ân nhân, Mẹ  rừng không chỉ  cung cấp cho gia đình Hoàng: cái ăn để sống, đồ dùng hàng ngày, thuốc quý chữa bệnh mà còn  nuôi dưỡng tâm hồn, còn dạy chú bé những kỹ năng sống và  đã chứng kiến  mọi buồn vui, sướng khổ suốt thời niên thiếu …Và rừng đã  góp phần quan trọng giúp những yếu tố bẩm sinh tiềm năng phát lộ và phát triển  khiến Hoàng sớm  trở thành  một cậu bé  cá tính, khỏe mạnh, thông minh, lanh lợi,  ưa mạo hiểm, tính tình cương trực, trọng nghĩa, tâm hồn phóng khoáng, không sợ gian khổ, muốn làm gì là làm đến cùng, đặc biệt yêu rừng, yêu muông thú,  thậm chí có thể hú hít gọi chim rừng...Đây chính là những phẩm chất cần của một nhà báo dám dấn thân, là cơ sở để anh nhiệt huyết với đề tài bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ môi trường, dám chống lại cái xấu, cái ác để bảo vệ công bằng xã hội.

Nhận thức là một quá trình. Khi đã được học hành, đã đi nhiều nơi,  đã tận mắt nhìn thấy nỗi kinh hoàng  rừng và thiên nhiên bị tàn phá, dẫn đến  nguy cơ trái đất bị hủy diệt, ý thức được trách nhiệm của mình với cộng đồng đã bùng lên ở anh khát vọng phải làm gì để góp phần  cứu rừng, cứu các loài  thú  hoang, trả lại màu xanh cho ngôi nhà chung của nhân loại,  để giữ gìn sự sống của con người. Nhất là khi cảm nhận được rằng trong mình có: Nửa dòng máu mang màu diệp lục (tên tác phẩm gần đây của Đỗ Doãn Hoàng), thì  niềm  ân hận vì những hành vi tàn sát Mẹ rừng ngày thơ dại của mình và cộng đồng  lớn dần, rồi trở thành động lực thôi thúc anh phải viết để trả nợ rừng, dù biết báo chí là một nghề nghiệt ngã và vô cùng nguy hiểm: Nghề báo là nghề đi  liền giữa ân và oán.(Tên một bài  trả lời phỏng vấn của Đỗ Doãn Hoàng  trên báo chí Việt Nam)  

  Theo Hoàng: Không ai chụp ảnh được ký ức nhưng ký ức luôn hiện diện trở về . Vì thế, không có gì là lạ khi anh đủ bản lĩnh để đối đầu với mọi áp lực,  dám dấn thân và có đủ tiềm lực để viết được những phóng sự xuất sắc,  công phu và dài kỳ  (có phóng sự tới 108 kỳ). Không phải ngẫu nhiên mà những phóng sự  được giải cao (Giải A và giải Nhất quốc gia) cả trong nước và quốc tế của tác giả đều tập trung vào vấn đề bảo vệ môi trường, cứu  rừng, cứu  động vật hoang dã và đặc biệt là bảo vệ các giá trị công bằng, nhân văn và các vấn đề  về thân phận con người.Như Hoàng vẫn nói anh :”đứng về phe nước mắt” để hành động.

Rõ ràng,  “căn cước văn hóa” được hình thành từ thuở ấu thơ  không hiện hình định dạng ở tầng nông hay mặt ngoài mà thể hiện trong cách cảm, cách nghĩ, cách chọn đề tài và xử lý đề tài  của Hoàng.  Những năm tháng  sống với rừng, với muôn loài muông thú đã tạo nên ở anh một kiểu tư duy, một sự so sánh, một trường liên tưởng rất riêng và cả những trăn trở thường trực trong anh:  Đoàn tàu leo núi như thể  một loài bò sát  hoang dã của rừng nhiệt đới”(tr 144, Dưới gầm trời lưu lạc -DGTLL).”Các dải rừng mượt như lông thú ( tr 81, DGTLL ) “Rừng (Thụy sĩ) vừa đủ rậm vừa đủ thưa như lớp lông trắng muốt của tuổi thanh xuân của một loài  hoang thú diễm kiều” (tr. 151,  DGTLL).  “Càng đi càng xót xa cho một cuộc sống  ngày càng dời xa thiên nhiên của đồng bào mình (tr.174, DGTLL)

Đam mê, hiểu biết, tôn trọng và tôn vinh thiên nhiên, phóng sự  của Hoàng tập trung vào những vấn đề sinh tử của cuộc sống, cổ vũ cho lối sống hài hòa với thiên nhiên chứ không chủ trương chiếm lĩnh thiên nhiên. Tư tưởng nhân văn này hoàn toàn phù hợp với  tư duy nhân loại, vì thế phóng sự của anh vượt qua biên giới đến với bè bạn năm châu. Nhiều tổ chức quốc tế đã mời Đỗ Doãn Hoàng  đi các quốc gia châu Phi và các châu lục khác  để viết bài, tìm hiểu , truyền cảm hứng, trao đổi kinh nghiệm , điều tra thay đổi hiện thực theo chiều hướng tốt hơn.

 2. Đỗ Doãn Hoàng  có một vốn kiến thức văn hóa sâu, rộng. Vì nói như Horace ( nhà thơ của thế kỷ vàng  trong văn học La Mã) thì : mọi sự thành công đều có nguyên nhân là kiến thức. Kiến thức (chuyên môn nghiệp vụ và văn hóa nền) là cơ sở để con người năng động, sáng tạo và thành công. Trên thực tế, Hoàng là người chăm đọc, chăm học, chăm nghĩ, chăm rèn luyện và rất chăm đi. Học ở nhà trường, học ngoài xã hội, học ở sách vở.  Sự trải nghiệm giúp anh có được kho tàng trí khôn dân gian phong phú, sinh động và mang tính thực tiễn cao. Còn sách vở giúp kiến thức của anh trở nên  sâu sắc, vốn sống văn hóa ở anh ngày một đầy thêm. Mà theo Đỗ Phủ: Sách đọc muôn ngàn cuốn/Hạ bút như có thần.

 Ngoài kỹ năng làm báo, ngoài  kiến thức nghiệp vụ chuyên sâu, hiểu biết  công nghệ hiện đại,  có sức khỏe, có phông văn hóa toàn diện về các lĩnh vực: chính trị, lịch sử, địa lý,  văn học nghệ thuật,  sinh ngữ, luật pháp, tâm lý tội phạm, về thiên nhiên - xã hội - con người, nhà báo chuyên viết phóng sự - điều tra thời 4. 0 Đỗ Doãn Hoàng còn biết  rất nhiều kỹ năng sống khác như: Lái xe đường rừng, biết cách sống trong rừng, cách ra khỏi rừng nếu lạc, biết ứng xử khéo léo với mọi đối tượng… Nhờ thế, anh tự tin làm nghề và có được những kết quả ít ai đạt được.Với vốn tiếng Anh ứng dụng khá tốt,  Hoàng có thể   khám phá, tiếp nhận văn hóa phương Tây một cách dễ dàng. Do ít nhiều biết  Hán Nôm, Hoàng có thể nhanh chóng  phát hiện được  chiều sâu của nhiều vỉa tầng văn hóa phương Đông. Từ trường hợp  Đỗ Doãn Hoàng, ta có thể kết luận rằng, muốn làm nhà báo giỏi cần phải là một nhà văn hóa .

3.  Đỗ Doãn Hoàng đã   phát huy được ưu thế của hai loại hình: báo chí và  văn chương nghệ thuật

Hoàng thuộc mô hình nghệ sĩ kép: nhà báo nghệ sĩ, nhà báo nhà văn. Trong lịch sử nền báo chí nước nhà, dường như những nhà báo giỏi  như  Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, Hồ Chí Minh, Thép Mới, Nguyễn Khải, Tô Hoài, Phan Quang…và sau này: Trần Nhương, Hữu Ước, Trần Đăng Khoa, Hải Đường, Nguyễn Thị Vân Anh, Trần Gia Thái…đều là nhà báo kiêm nhà văn. Sự gặp gỡ giữa văn học và báo chí tạo nên sự bùng nổ, giúp họ có được bút lực lớn và bút hồn luôn tươi mới, phát hiện vấn đề nhanh và thể hiện vấn đề hấp dẫn. Vì văn học là nghệ thuật ngôn từ. Muốn trở thành nhà phóng sự,  nhà báo phải giỏi sử dụng ngôn từ, yêu  văn chương nghệ thuật vì những người yêu cái đẹp thường luôn biết sống đẹp và  tâm huyết với  các giá trị nhân văn  theo cách  của họ. Nên  khi viết về tội ác, khi đi vào mặt trái xã hội vẫn tìm được cách nâng đỡ  con người đứng dậy một cách đáng tự hào nhất ( Mà không  nửa vời để người đọc bị nhiễm phải cái xấu xa!).

Trên thực tế, chỉ những nhà báo lớn, có bản lĩnh chính trị cao, kiến thức Ngữ  văn tốt mới viết  được phóng sự hay. Để  tạo được hiệu ứng xã hội lớn thì ngoài tính vấn đề,  những thông tin của phóng sự - điều tra cần phải được chuyển tải thông qua lăng kính của cái đẹp, qua cách gửi  này thông điệp tới báo chí  sẽ có cái lấp lánh của văn chương nghệ thuật . Chọn và thủy chung rồi khẳng định được đóng góp của mình cho thể loại phóng sự- một phần do  nhà báo  họ Đỗ đã phát huy được sức mạnh của cả hai loại hình báo chí và văn chương trong phong cách và trong  tác phẩm của mình. Nhờ thế phóng sự của anh  hấp dẫn, có sức sống bền lâu.

 Vẫn biết,  báo chí thông tấn mang tính thời sự nên tuổi thọ của bài báo thường   ngắn hơn so với cái  việc hướng tới  cái vĩnh cửu của văn chương. Xưa nay,  người ta hay phân biệt: nhà báo viết báo, nhà văn viết sách. Nhà văn nghiêng về tư duy hình tượng, nhà báo nghiêng về tư duy lý tính nhiều hơn hoặc theo những cách mang đặc trưng thể loại hơn. Việc  ý thức, cần sách hóa những phóng sự của mình để chúng có được sức sống bền lâu chính là một ví dụ về sự gặp gỡ giữa văn học và báo chí trong  nhà báo Đỗ Doãn Hoàng. Việc anh thường tìm đến và phát hiện ra vẻ đẹp của những điều độc lạ khó tin: Người đàn ông có bộ móng tay dài nhất Việt Nam (2, 35 mét), Người rừng Ma Seo Chứ  và hành trình trốn chạy  chưa từng thấy, “Người có đuôi” ở Hà Giang, nhà sư  ẩn trong thung Phật xây tới 50 ngôi chùa ở Mỹ Đức, Hà Nội, Những người ngồi thiền trong hang đá núi Dinh (Bà Rịa – Vũng Tàu), đêm về được nghe “ma nữ gọi tên mình”..... có lẽ được dựa trên quan niệm mĩ học cái đẹp nằm trong cái độc đáo. Còn cái gốc nhân văn đã đưa bước chân anh đến với  những phận người bé nhỏ, yếu thế: vợ con(những người da đen, da trắng  đang sống ở Việt Nam) của các lính  lê dương từng tham chiến ở Việt Nam, với cuộc đời tận khổ chẳng giống ai,  những  người Việt vô gia cư lay  ăn xin rên biển hồ Ton LeSáp - Campuchia, tận cùng  số phận cuả những người  vô gia cư ở Hà Nội, TPHCM, đến những hang đá  sâu hun hút đầy những con nghiện, những người nhiễm HIV trên núi cao để cứu những đứa trẻ khỏi sự bạo hành man rợ của chính lũ cha mẹ đốn mạt mất nhân tính của  chúng…

Khát vọng khám phá cái đẹp đã thôi thúc  anh  lưu lạc khắp gầm trời(như tên gọi các cuốn sách “Dưới gầm trời lưu lạc”” Ở lại với ngàn sao”của Hoàng),  tới những vùng đất  hoa lệ, những nơi đẹp nhất, lạ nhất thế giới : miền đất Phật Ấn độ, Cánh đồng Chum 3 nghìn năm tuổi ở Lào,  nước Nga với những tàu điện ngầm hoa lệ,  thiên nhiên kỳ thú vùng Tây Tạng, cảnh đẹp  yên bình diễm lệ tại quốc gia đáng sốngThụy Sĩ, vùng Tam giác vàng -  nơi sản xuất ma túy kinh hoàng kỷ lục – từng chiếm 75% của cả thế giới, Vatican - quốc gia nhỏ nhất thế giới  (chỉ không đầy 1km 2) mà siêu quyền uy,  bộ tộc Hươu cao cổ ở Myanmar với những người phụ nữ đeo tới hàng kg vòng vàng to nặng, khiến cái cổ của chị em dài tới 60 cm, những cánh rừng châu Phi với muôn thú đẹp lạ kỳ...Rồi cuộc chiến trực thăng bắn súng bảo vệ tê giác, voi rừng, sư tử,  trước nanh vuốt của lũ săn trộm…Để càng ngày Hoàng  càng trưởng thành, càng bản lĩnh, dám  trực tiếp can dự vào những vấn đề lớn có tính chất toàn cầu: Tình trạng biến đổi khí hậu, nước biển dâng, bảo vệ môi trường, vấn đề dịch bệnh, ma túy, tham nhũng, buôn người, bất công với người yếu thế, lạm dụng tình dục trẻ em…

Nhiều phóng sự thành công của Đỗ Doãn Hoàng có tác động rất lớn tới xã hội . Có thể kể Se ri những bài về: Nạn săn bắn, mua bán động vật hoang dã xuyên quốc gia, nạn đại  thực phẩm bẩn  đầu độc người tiêu dùng , phá rừng trên diện rộng, vấn đề tái chế rác thải bẩn thỉu độc hại với quá nhiều  hiểm họa cho người Việt Nam. Những phim tài liệu mà Hoàng tham gia  rồi được giải thưởng như:  Rút ruột rừng già, Nước mắt của vàng, Rác làng Khoai, Bi kịch sống mòn đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về vấn đề bảo vệ môi trường, vấn đề sức khỏe con người, bảo vệ không gian sống, hướng tới một xã hội minh bạch và nhân văn hơn. Những tác phẩm ấy có sức mạnh lan tỏa  rất lớn. Như báo chí đã viết, Hoàng đã có những hoạt động xã hội  vì cộng đồng bằng chính hình ảnh Hoàng  và các hoạt động ngoài trang viết. của Hoàng rất hiệu quả.

Loạt bài  viết về con quỷ ấu dâm Huỳnh Cường và đồng bọn (chúng lạm dụng, hãm hiếp rồi quan hệ tình dục đồng giới gây lây nhiễm HIV/AIDS sang nhiều bé trai tuổi từ 14) đã làm rung động xã hội, là lời cảnh tỉnh những bậc làm cha làm mẹ, những nhà quản lý xã hội.. . Nhiều bái báo của Hoàng là nguyên nhân trực tiếp để lực lượng công an, liên ngành vào cuộc, bắt giữ các đường dây buôn hổ lớn nhất Việt Nam (giải cứu 24 cá thể hổ); đường dây tàn sát rùa biển lớn nhất Việt Nam và thế giới từng được phát hiện(11 ngàn cá thể rùa biển khổng lồ  bị giết); vụ phá rừng nghiến cổ thụ khugr nhất Việt Nam( đến nay các đối tượng đã bị tuyên án tổng cộng 64 năm ); hoặc tuyến bài vận chuyển hàng cấm  qua xe bưu chính , bắt đầu từ điều tra ở Lai Châu, đến nay đã có tới 35 người bị bắt giam,  trong đó có cả chánh thanh tra tỉnh, Phó chủ tịch UBND huyện (khi mở rộng vụ án) …Các tác phẩm  vừa kể trên đã đem lại cho Hoàng  các giải Nhất, giải A, các giải báo uy tín bậc nhất Việt Nam như Giải báo chí Quốc gia, Giải báo chí  Toàn quốc về chống tham nhũng,tiêu cực.

Nhờ tiếng nói (và tác phẩm ), bằng uy tín và nỗ lực  của oàng,

 Hoàng,  thương binh Nguyễn Sước Hiện (ở Cẩm Khê , Phú Thọ) đã được minh oan, sau mấy chục năm khổ sở, tủi nhục, đói rách ông đã  bước ra ánh sáng của sự tri ân, vinh danh. Ông còn được công nhận là thương binh, được truy thu toàn bộ tiền lương suốt bao năm bị lãng quên. Quan trọng nhất là ông Hiện được trở lại sống với cộng đồng, rồi được phong Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Sau bài báo” Kẻ sát nhân lương thiện” của Hoàng và cộng sự (mà Hoàng  là người đầu tiên  tiến hành điều tra và đăng tải), cháu Nguyễn Quang Hưng ở Hà Nội đã được phóng thích tại tòa, thay vì bị một án oan kinh khủng.

Rõ ràng, sự gặp gỡ giữa văn chương và báo chí đã giúp phóng sự của anh hấp dẫn hơn. Độ nhạy cảm của tâm hồn nghệ sĩ giúp anh phát hiện và thể hiện vấn đề tốt hơn. Dù rằng, hiện nay có một số người muốn tách văn ra khỏi báo. Nhưng đó là trường hợp những nhà báo non tay. Họ chưa thấy được văn là người, văn là đẹp và tích hợp tinh hoa của các thể loại đang là xu hướng tất yếu của thời đại. Sự thật thì người có kiến thức văn chương viết một cái tin cũng hay hơn, rút một cái tít cũng  hay hơn những người khác: ngắn gọn, giàu hình ảnh và rất gợi cảm (Tôi thích các tên sách của Hoàng như: Đi hoang qua miền hoa lệ, Dưới gầm trời lưu lạc, Tôi đã sống bằng trái tim người khác, Búi Thông thơ dại, Ở lại giữa ngàn sao ).

 Đọc phóng sự Đỗ Doãn Hoàng ta không thấy chất văn chi phối theo hướng “bất lợi “ mà chỉ thấy chất văn làm cho báo của anh sang  hơn, tính giáo dục cao hơn. Bởi bản chất nghệ thuật là sáng tạo, không lặp lại người khác và không lặp lại chính mình, đồng thời nghệ thuật còn  giúp bạn đọc khát khao hướng thiện.

 Trong xã hội càng nhiều “chấm”, kỹ thuật, công nghệ phát triển như vũ bão mà lãng quên giáo dục con người  tu tâm dưỡng tính thì hậu quả sẽ khôn lường . Cách nay hàng trăm năm, người đồng hương núi Tản sông Đà ( thi sĩ Tản Đà) của Hoàng trong Giấc mộng con tập 1 đã sớm cảnh báo: “Sự văn minh tiến hóa bao nhiêu thì sự dã man cũng tiến hóa bấy nhiêu”.

Phát huy ưu thế của nghệ thuật ngôn từ, Hoàng không chỉ  phát hiện ra những vấn đề nóng và hay mà còn có cách thể hiện thật giàu cảm xúc: Tôi nương náu vào tiếng chim chứa cả một miền quê, cả ký ức tôi, cả ánh sáng thiên đường để con người ta hy vọng tìm được chút bình yên còn sót lại(tr 171,  DGTLL)… Penang đảo Cau của Malaisia được ví như “Quả cau thiêm thiếp ủ trong mây mù voan trắng, lá trầu không ngăn ngắt  xanh là đại dương bao la”(tr. 142,  DGTLL). Diễn tả về sự phức tạp của vụ án triệt hạ rừng nghiến cổ thụ ở huyện Bắc Mê  tác giả viết một cách thật hình tượng mà cụ thể “Tôi gọi đây là nghệ thuật bóc từng lớp cay đắng của sự thật ra như bóc một củ hành cay, càng bóc vào lớp trong thì càng dàn dụa nước mắt”(phóng sự: Bóc từng lớp  cửa sự thật để khối kẻ phải ngồi bóc lịch).

Tên bài viết được anh chơi chữ rất khéo léo. Điều đó  cho thấy: Đỗ Doãn Hoàng rất giàu chữ. Nhờ thế, anh có thể diễn đạt tinh tế và không hề trùng lặp từ. Chỉ một khái niệm điên trong một bài viết anh dùng tới hàng chục từ đồng nghĩa khác nhau: rồ, hâm, dở, hấp, chập, chập mạch, ẩm IC, đứt dây thân kinh não, sinh nhầm thế kỷ …

Đồng thời tác giả còn vận dụng rất linh hoạt  thành ngữ tục ngữ.  Ví dụ :  Mắt thấy tai sờ, tứ tung ngũ hành, nguyên đai nguyên kiện, song kiếm hợp bích,  độc nhất vô nhị, khen phò mã tốt áo, tay không bắt giặc, gà đẻ trứng vàng, mưa không đến ngọ, gió không qua  mùi, cứu người như cứu hỏa, sông cạn đá mòn, gái một con trông mòn con mắt, sống chết mặc bay tiền thày bỏ túi, múa tay trong bị...

Hóa thân vào phóng sự của anh, những chất liệu dân gian phát sáng, nhờ thế,  vấn đề được phản ánh thêm sâu sắc, hàm súc,  gần gũi và mang tính dân tộc cao mà vẫn mang rõ hơi thở thời đại .

Mặt khác nhà báo - nhà văn  Đỗ Doãn Hoàng còn mạnh dạn, tự tin  sáng tạo không ít  từ mới để làm giàu có thêm ngôn ngữ dân tộc: thơ ngộ, dễu dện, tì tằng, ngoang nguếch, te tởn, nhây nhẩy, tối tú,  chà chạt, rộng thuênh, ngun ngú, tít hút, thuồi luồi, hăm hia, né nót, tím rắt, cụ cựa, đi lón nhón, dốc dác, son sới, banh chành, ní nót, rinh rượp, vuỗi (trách nhiệm).. .

 Những phân tích trên cho thấy, Đỗ Doãn Hoàng, là một cây bút phóng sự có năng lực thiên phú. Với sự phấn đấu không ngừng, anh đã đạt được những thành tựu thật đáng ngưỡng mộ với những  giá trị đặc sắc riêng. Thành công của anh, ngoài yếu tố bẩm sinh, ngoài mối quan hệ gắn bó với rừng, ngoài vốn kiến thức sâu rộng và khả năng biết phát huy sức mạnh của văn chương nghệ thuật, tôi còn nghĩ , đó là thái độ sống và viết nghiêm túc với sự chuyên nghiệp  cao độ - như những gì  Hoàng hay “truyền cho bí kíp “ khi giảng cho sinh viên  báo chí và các nhà báo trẻ khắp cả nước.

 Với tôi,  Đỗ Doãn Hoàng là một gương mặt sáng giá của nền báo chí Việt Nam hôm nay. Và nếu  chọn một người Việt Nam hạnh phúc nhất, tôi chọn Đỗ Doãn Hoàng – người đã làm được và làm tốt những điều anh  và các thế hệ anh khao khát từ  thuở còn ngồi trên ghế giảng đường .
 

Ảnh: Thủ tướng Phạm Minh Chính trao Giải A, Giải Báo chí Quốc gia năm 2021 cho Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, Báo Dân Việt (bên trái).  Ảnh ST