Thơ của những nỗi niềm tin yêu

I.

 

      Quý vị và bạn đọc đang có trên tay tập thơ KHÚC QUÊ của nhà thơ, Phó Giáo sư Tiến sĩ, Nhà giáo Ưu tú Bùi Minh Trí.

Xin chúc mừng ông. Chúc mừng các nhà thơ, các bạn yêu thơ chúng ta đã có được một bầu khí quyển thoáng đãng của thời mở cửa.

Chúng ta đang sống trong thời mở cửa. Có thơ ca của thời mở cửa không?

Có đấy. Đó chính là thơ ca của thời chúng ta đang sống!

Lại nhớ hồi nào, tôi và anh bạn thân cùng học ở quê, là nhà báo Trịnh Bá Ninh, phóng viên báo Nông nghiệp đến thăm nhà thơ Xuân Diệu. Tôi cũng đã giới thiệu rất rành mạch với nhà thơ lớn rằng, bạn tôi không phải nhà thơ. Anh đang công tác ở báo Nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp. Ấy vậy mà, không hiểu sao, “ông hoàng thơ tình” lại cứ nghĩ anh bạn tôi ở Bộ Lâm nghiệp. Và thế là ông bỗng nổi đoá lên: “Cậu ở Bộ Lâm nghiệp, vậy cậu... cậu có biết vì sao những năm gần đây lại có nạn lũ lụt liên miên không? Ấy là vì người ta đã phá rừng bừa bãi. Phá rừng làm gì cậu biết không? Để lấy gỗ làm giấy in thơ đấy! Chưa bao giờ thơ ca lạm phát như bây giờ. Nhìn đâu cũng thấy thơ. Đi đến xó xỉnh nào cũng gặp nhà thơ. Trước đây cả nước đọc thơ. Bây giờ thơ chỉ có nhà thơ đọc. Không khéo cứ cái đà này, rồi sẽ đến ngày các nhà thơ cũng chẳng thèm đọc của nhau nữa. Lúc ấy chỉ có ai làm thơ thì người đó tự đọc thơ mình thôi...”

Đó là buổi chiều cuối năm 1985. Khi ấy chúng ta vẫn sống trong thời bao cấp. Thơ xuất hiện trên các mặt báo quả cũng có nhiều thật, nhưng đâu đã sum suê, phong phú, đa dạng được như hôm nay. Bây giờ, tính trung bình, mỗi ngày có từ hai đến ba tập thơ tung ra thị trường. Thơ xuất hiện rất nhiều, nhưng đời sống thơ cũng đâu đến mức bi đát như nhà thơ Xuân Diệu cảnh báo. Còn nhớ thời bao cấp, in được một tập thơ rất vất vả. Có khi phải xếp hàng đến cả chục năm. Rồi chen chúc, sáu, bảy tác giả in chung một tập.

Thơ in báo cũng được kiểm duyệt rất chặt chẽ. Có nhà thơ đi đâu cũng tỏ ra rất đau khổ, vì có câu thơ tâm đắc nhất, lại bị biên tập “thiến” mất. “Ôi dào, tiếc quá nhỉ. Cái lão biên tập ấy cũ rích rồi. Lão có biết gì về thơ đương đại. Sao cậu không chuyển bản thảo cho tớ. Trên đời này, chỉ có mỗi tớ là hiểu được cậu thôi”.

Thế rồi đến khi bản thảo tới tay, ông biên tập “rất hiểu thơ đương đại” và cũng rất thương bạn ấy, lại vẫn cắt chính cái câu mà nhà biên tập “cũ rích” kia loại bỏ. Tài thật! Các nhà biên tập ngoài đời có khi cũng chẳng ưa gì nhau, thế mà khi biên tập, họ lại rất giống nhau ở cái khoản “đồng tâm nhất trí”, cứ như họ là những người được đúc ra từ một khuôn vậy. Thế là lại đau khổ. Những năm ấy, hầu như nhà thơ nào cũng có thơ riêng, gọi là thơ “bỏ túi”. Gặp nhau lại thầm thầm thì thì đọc cho nhau nghe.

Làm thơ mà cứ như buôn bạc giả. Cũng theo lời các thi sĩ ấy, thì đó mới là thơ đích thực. Chỉ tiếc những tác phẩm thứ thiệt ấy lại không thể nào in được. “Bài thơ này của tớ mà ra được thì sẽ có khối lão chết. Nghĩa là thiên hạ cứ bẻ bút, không dám làm thơ nữa. Chỉ tiếc nó không ra được thôi. Thế mới đau chứ!”. Nhiều cây bút cứ đăm chiêu, rầu rĩ, mang gương mặt nhàu nát của một thiên tài bị người đời hắt hủi.

Bây giờ ai làm thơ cũng có thể tự công bố được thơ mình. Không phải chỉ in sách mà còn đưa lên mạng xã hội, có người còn tự dịch hoặc thuê người dịch ra tiếng Anh, in song ngữ, rồi đĩnh đạc bước ra thế giới rộng lớn.

 

Tất cả những tác phẩm từng lấp la lấp ló sáng trong bóng tối kia đều đã được bừng ra giữa thanh thiên bạch nhật. Thế mà chẳng có ai “bẻ

bút”, cũng chẳng ai “chết” cả. Chỉ có những con chữ đen đúa, còng queo “chết” trên trang giấy thôi. Mà “chết” im lắm. Chẳng thấy kèn trống, cờ quạt gì...

Không ít nhà thơ, nhà phê bình thơ lại kêu về sự xuống cấp thơ. Thơ đang bị “nghiệp dư” hoá. Tôi thấy sự thực cũng chẳng đến nỗi phải bi quan như vậy. Không có thơ nghiệp dư và thơ chuyên nghiệp, cũng như làm gì có thơ địa phương và thơ trung ương. Chỉ có thơ hay và thơ dở. Vậy thôi. Và thơ dở thì ở đâu cũng có, thời nào cũng có. Ngay trong thời THƠ MỚI, thời được coi là hoàng kim của thơ ca, nhà phê bình thiên tài Hoài Thanh còn than thở:

“Tôi đã đọc đến cả vạn bài thơ, trong đó có đến ngót một vạn bài là thơ dở”.

 

Thơ dở thì thời gian sẽ tự đào thải, dù nhà phê bình có tìm mọi cách quảng bá, hay phù phép tiếp cho nó sức sống bằng những lời “có cánh”, hoặc phun hoả mù là “Thơ hiện đại”, “Thơ kén độc giả”, thậm chí nó còn được bảo trợ bằng những Giải thưởng diêm dúa thì nó cũng chẳng thể nào sống được.

Vì vậy, ai đến với thơ, chúng ta cũng đều kính trọng. Bởi thi sĩ là hạng người rất đáng được kính trọng...

 

II.

     Có tâm niệm như thế, và hiểu được sự lao động vất vả, cực nhọc như thế, chúng ta mới thấy quý, thấy kính trọng nhà thơ, Phó Giáo sư Tiến sĩ, Nhà giáo Ưu tú Bùi Minh Trí, khi ông đến với thi ca.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Minh Trí là nhà khoa học có tên tuổi. Ông có nhiều cống hiến trong lĩnh vực khoa học. Nhưng ông còn là một thi sĩ vừa tỉnh táo, vừa lãng mạn, đắm say.