Kiếp mưa trải những trang lòng

Nhà thơ Nguyễn Thế Kiên
 

1.

        Nhà văn Y Mùi (Đào Thị Mùi) là một người viết văn xuôi, trong các ấn phẩm văn chương mà chị đã xuất bản thì nổi trội hơn là mảng truyện ngắn. Đâu đó chừng mươi năm về trước, chị xuất bản tập truyện ngắn Muôn nẻo đường tu với bút danh Y Mùi nghe là lạ. Rồi từ bữa ấy, thấy bút danh Y Mùi xuất hiện đều đặn trên báo chí đó đây.  

 Y Mùi là một tiến sỹ y học nhưng được/bị/chịu ảnh hưởng từ niềm yêu văn chương thì chắc chắn đã có từ thuở thanh xuân, bởi phu quân của chị chính là nhà thơ Trần Quang Quý - Một thi sỹ tên tuổi trong nền văn học Việt Nam hôm nay! Là bạn đời của một thi sỹ lớn, thì bị ảnh hưởng bởi văn chương là tất yếu; tuy nhiên, từ ảnh hưởng đó, rồi định hình, định dạng nên câu chữ của riêng mình trong văn học thì lại là chuyện khác! Và có vẻ như tiến sỹ Đào Thị Mùi đã làm được điều khác ấy. Chị đã nhập vía vào miền văn chương bằng các tác phẩm: Những nẻo đường tu, (tập truyện ngắn) Nxb Hnv 2015; Lan man buồn (tập tự truyện và tản văn) Nxb Hnv 2015; Người quê, (tập truyện ngắn) Nxb Hnv 2017; Đường chiều, (tập truyện ngắn) Nxb Hnv  2019; Vụn vặt chuyện nhà, (tập truyện ngắn) Nxb Hnv 2022: Phận đàn bà, (tập truyện ngắn) Nxb Hnv 2024… Nữ bác sỹ, tiến sỹ Đào Thị Mùi là hội viên của Hội Nhà văn Hà Nội (từ năm 2015) và Hội Nhà văn Việt Nam (từ năm 2017).

2.

Trong lần xuất bản này Y Mùi bày ra bên cửa chữ một ấn phẩm thơ có tên Kiếp mưa, đây là tập thơ đầu tay của chị. Là bạn đời của một tác giả thơ lớn, mấy mươi năm ăn ngủ cùng những cơn vật chữ của thi sỹ Trần Quang Quý, không biết rồi trong Kiếp mưa của mình Y Mùi có bị ảnh hưởng, có để mạch chữ nào của họ Trần vào làm tổ, làm vòm trong những cung thơ của chị? Không biết rồi tập thơ sinh ra từ phía muộn mằn của một người chuyên văn xuôi liệu có đọng lại được gì trong sự ồn ã của thi ca hôm nay… Tôi đã mang theo những câu hỏi ấy khi mở từng trang Kiếp mưa này!

Thơ trong Kiếp mưa không phải là sản phẩm của những cuộc vật lộn cùng câu chữ với thi pháp, thi tứ… chảy suốt trong mạch chữ của Y Mùi là những trang lòng, mộc mạc, dung dị, nhưng tinh tế và lay gợi. Trong ấy không thấy dấu vết của những tay lọc chữ, xẻ chữ, đan chữ của nghề thơ. Những trang thơ của Kiếp mưa cứ thuận tự nhiên mà sinh ra từ góc nhìn và cảm thức thơ của tác giả. Thơ ấy, là những trang lòng, là sự kiến giải và tương tác cùng cuộc sống qua ngôn ngữ của một nữ văn nhân.

Vừa mở cửa chữ của Kiếp mưa, đã thấy bóng “ông Ba Vì” Trần Quang Quý hiển hiện. Tuy nhiên, cái bóng trong mạch chữ ấy đang tĩnh tọa, đang thành đối tượng để những cảm thức thơ của Y Mùi tương tác và thấu xuất.

Thơ Y Mùi không bị ràng buộc và chi phối bởi nhãn mác của người viết, hay các thể thức thơ. Chính nhờ tự nhu cầu nội tại, nhờ câu chữ tự sinh, tự nở ấy mà Kiếp mưa đã có những thành công, trước hết là ở sự chia sẻ, giải tỏa những nỗi niềm của chính tác giả thơ. Quả đúng là “Hữu ý trồng hoa, hoa chẳng nở/ Vô tình cắm liễu, liễu nảy mầm”, câu này có vẻ như rất “trúng” với Y Mùi và Kiếp mưa của chị.

Mấy bài thơ nhỏ này trong Kiếp mưa được trình bày theo thể thức thơ Namkau, thơ ấy ấn tượng và gợi mở! Nhưng thật sự, chả cần đặt nó vào thể thức thơ nào, thì những câu chữ của nó vẫn đủ sức nén, sức gợi để tương tác và lan tỏa vào phía người đọc. Mới hay, khi thơ là tiếng lòng thật sự, là những chia sẻ đích thực, nó hầu như ít bị lệ thuộc, bị chi phối bởi vần điệu và thể thức thi ca.

Cả cuộc đời mẹ gồng mình/ Cõng phận đàn bà chạy bộ/ Đường đời đâu cũng hun hút gió/ Thân cò lặn lội sớm khuya/ Mẹ đã hao gầy chừng kia/ Thời gian cong hình dấu hỏi/ Bàn chân trần vẹt mòn lối sỏi/ Dáng còng đong đủ gió sương. (Mẹ).
 

3.

Trong cõi văn chương, có nhiều người chuyên văn xuôi bất thần có những pha bẻ lái sang thơ, như gần đây nữ nhà văn Bích Ngân bất ngờ xuất bản tập thơ “Nghiêng về phía nỗi đau” - Tập thơ ra đời đã tạo nên một cuộc xao động khá thú vị cho đời sống văn học. Sự thành bại về nghệ thuật của những cú bẻ lái ấy thì xin cứ để bạn đọc và văn chương minh định theo thời gian, riêng với tôi, những pha bẻ lái ấy rất đáng trân trọng.

Thơ của những người viết văn xuôi ít bị lệ thuộc vào vần luật và dễ tạo nên điểm nhấn ở cách họ sử dụng chi tiết và hình tượng trong thơ. Đọc Kiếp mưa hẳn rồi người ta cũng sẽ dễ dàng nhận ra điểm nhấn ấy.

Nhà vắng con mọi thứ thành thừa/ Chùm chìa khóa im lìm góc tủ/ Căn phòng trống không áo quần vương vãi/ Mẹ một mình một bóng mình suông. (Vắng con).

Thơ Y Mùi là mạch thơ sinh ra từ những tấc đời của chính chị, hoặc qua những kiếp nhân sinh mà chị đã gặp/tiếp cận/tương tác bằng cảm thức thơ. Như tứ thơ dưới đây được viết từ cảm thức về một cô gái tên Len, tuổi đôi mươi, đang hoan hỷ và tận tâm trong chức phận của một điều dưỡng viên tại một nhà dưỡng lão:

Một khu nhà ẩn trong rừng cây.…/ Một cuộc gặp tình cờ/.… Cháu gái ấy tên Len/.… Một nụ cười như sinh ra để cười/.… Xung quanh chỉ núi với cây/ Và những ông bà già triền miên đau ốm/Hỏi cháu có buồn không/ Vẫn nụ cười sinh ra chỉ để cười/ Câu trả lời nhẹ nhàng, chân ái/ Họ như ông bà, cha mẹ/.… Người chọn nghề hay nghề chọn người/ Thương thế! (Thăm nhà dưỡng lão).

Nhà văn, bác sỹ Y Mùi đã và đang tần tảo cùng văn chương bên cái bóng quá lớn của ông “Ba Vì” - Trần Quang Quý chồng chị, ấy là một nhân duyên hay một hạn chế cho những trang văn của chị? Có lẽ là cả hai từ tiền kiếp nghiệp sinh đã trổ vào đời chị ở cõi này chăng?

Ấn phẩm Kiếp mưa được khai sinh, ấy là lúc những ẩn ức, cô côi từ sâu thẳm những trang lòng đã được tái sinh vào kiếp chữ để giải phóng và lan tỏa!