NGUYỄN VIỆT CHIẾN - THƠ VÀ TRƯỜNG CA

                                                                   Nhà nghiên cứu phê bình văn học PGS.TS Văn Giá

    Cũng là một tay bị chữ nghĩa nó hành đến nơi đến chốn. Một thi sĩ có số phận, thực là như thế. Đó là Nguyễn Việt Chiến.
Nay nhà thơ ra sách dạng tuyển (tuy không ghi là tuyển) từ 8 tập thơ trước đó.
Sách khổ to, 450 trang, giá bìa 300.000đ. Sách đắt xắt ra miếng. Đắt thế này thì tặng nhiều cũng... xót, bác nhỉ?
Mình được bác ưu ái cho đứng mấy dòng bìa 4 cùng với bậc đàn anh: thi sĩ quá cố Trúc Thông.
Chúc mừng nhà thơ Nguyễn Việt Chiến có một tập thơ bề thế, chất lượng, tham dự vào nền văn chương đương đại.
Xin đăng một đoản bút về thơ Nguyễn Việt Chiến, trong đó có đoạn được trích ở bìa 4 kể trên.
***

MỘT THOÁNG HÌNH DUNG

Nguyễn Việt Chiến lúc nào cũng chật căng chất nghệ sĩ trong tâm hồn và thân thể, rõ ra ở mọi biểu hiện của đời sống thường nhật và sáng tạo văn chương.

Chính vì thế, anh không chấp nhận và luôn muốn vượt thoát cái cầm chừng, cái nhàn nhạt, cái bạc màu ngưng đọng của sự sống và sáng tạo.

Nguyễn Việt Chiến có một nội lực thơ vạm vỡ, và thi triển nội lực này trên khá nhiều chủ đề (tạm gọi như thế): thế sự, sử thi, tâm linh, tình yêu; hay một hình dung khác: phố và quê, đồng/rừng và biển, đảo và bờ, tôi và tha nhân, anh và em, con và mẹ…Tuy nhiên, với nhiều biến tấu, các chủ đề chan vào nhau, đổ trong nhau, như chính sự sống vốn chẳng mấy khi chịu hãm trong những lằn ranh dứt khoát.

Cũng lại thấy thơ Nguyễn Việt Chiến có cả mảng nổi lẫn mảng chìm, phần sử thi “ăn sóng nói gió” và phần thăm thẳm nội tâm, vô thức, ẩn mật, bản năng. Chính cái phần sau, phần chìm khuất này mới là chỗ kết tinh gương mặt thi sĩ đích thực Nguyễn Việt Chiến. Tôi cho rằng hành trình thơ Nguyễn Việt Chiến với những tập thơ đầu tiên cho đến những tập gần đây có sự chuyển đổi: từ ít vỉa đến đa vỉa, từ trong lành thanh tân đến suy tư nghĩ ngợi, từ sáng tỏ ý thức đến vùng mờ vô thức, từ trần thế đến tâm linh, từ yêu đương đến yêu thương...

Nội lực thi sĩ của Nguyễn Việt Chiến ở giai đoạn đầu bung lên thi ảnh thi ngôn rất đỗi tài hoa thanh tân, càng về sau càng trầm tụ những tự ngã phức tạp, mờ nhòe…Ở những phần thành công nhất trong giai đoạn sau, thơ Nguyễn Việt Chiến có sự rời chuyển từ thực tại sáng tỏ và được kiểm soát để đắm vào những vùng mờ bí ẩn không kiểm soát nổi. Lúc này, bài thơ lớn hơn chính con người tác giả. Những bài thơ có được sự vượt thoát như thế sẽ độc sáng và ám ảnh.

Nguyễn Việt Chiến sử dụng khá nhiều chiêu thức trong thơ, chủ yếu do anh tu luyện. Có chiêu thực có chiêu hư. Có chiêu kín có chiêu hở. Có chiêu thâm hậu có chiêu thường thường…Nhưng phải thừa nhận thi sĩ là người thực có chiêu thức và dụng thức. Điều này làm nên tính chuyên nghiệp của một nhà nghệ sĩ. Để khẳng định là một nhà thơ thực sự, hãy nhìn vào các chiêu pháp của họ (trong trường hợp này là thi pháp), hiểu theo nghĩa phép làm thơ.

Do Nguyễn Việt Chiến làm thơ nhiều, in nhiều, đọc nhiều, lắm khi bị truyền thông quyến rũ, tự chuốc vào mình một vài nghi ngại từ bạn đọc. Tôi nghĩ, đọc thơ của thi sĩ này cần có một sự kiên nhẫn và khó tính hơn.

Dù thế nào đi nữa, Nguyễn Việt Chiến đã thực sự có một vóc dạc và phẩm hạnh thơ riêng biệt, độc đáo trong nền thơ bề bộn hôm nay.
 

VĂN GIÁ