Giới thiệu tác phẩm mới “CẢM DỊCH THƠ CHỮ HÁN NGUYỄN DU - Tập1” của Nhà thơ Hồ Văn Chi tại Đà Nẵng

      Sáng ngày 12/9, nhân kỷ niệm 204 năm, ngày mất Đại thi hào Nguyễn Du, Thư viện Khoa học Tổng hợp Đà Nẵng phối kết hợp với  Nhà xuất bản Hội Nhà văn - Chi nhánh miền Trung - Tây Nguyên và Báo Văn nghệ - Cơ quan Đại diện tại miền Trung - Tây Nguyên tổ chức giới thiệu: Tác phẩm mới: Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1 của Tác giả: Nhà thơ Hồ Văn Chi.

     Về dự buổi ra mắt tác phẩm mới gồm có: PGS TS Nguyên Hữu Sơn, Phó Viện trưởng Viện Văn học Việt Nam, Phó Chủ tịch thường trực Hội thơ Đường luật Việt Nam; Nhà thơ Nguyễn Nho Khiêm, Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các hội VHNT Đà Nẵng; Nhà thơ Mai Hữu Phước, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Đà Nẵng; Đại tá, nhà báo, nhà thơ Lê Anh Dũng, trưởng cơ quan đại diện Báo Văn nghệ tại miền Trung - Tây Nguyên; Nhà thơ Lê Sơn, Uỷ viên Ban thường vụ, Chánh văn phòng Hội Hán Nôm Đà Nẵng; Đại tá, PGS TS Đỗ Ngọc Thứ, Chủ tịch Chi hội Kiều học Đà Nẵng; cùng nhiều nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ, nhà báo, những người yêu thơ, bạn bè thân hữu và gia đình tác giả.

      Đại thi hào Nguyễn Du, tên chữ là Tố Như, hiệu Thanh Hiên, sinh ngày 03 tháng 01 năm 1766 tức ngày 23 tháng 11 Ất Dậu 1965 tại phường Bích Câu, Thăng Long. Quê ở làng Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Ông xuất thân trong một gia đình quý tộc, nhiều đời làm quan to dưới triều vua Lê, chúa Trịnh. Đó là một gia đình có truyền thống yêu chuộng văn chương và nghệ thuật. Nhưng khi ông lên mười tuổi thì cha mất, lên 13 tuổi mẹ mất, phải ở nhờ anh trai cả, rồi ở nhờ gia đình vợ. Trong thời cuộc nhiễu nhương, ông đã phải sống một cuộc đời đầy bi kịch. Ông từng khát khao một sự nghiệp vẫy vùng cho phỉ chí, mà rốt cụôc phải chấp nhận cuộc đời triền miên buồn chán…Ông đã sống như một người dân thường giữa thế gian, thông cảm sâu xa với mọi kiếp người bị đầy đoạ trong thời cuộc nhiễu nhương, nên các tác phẩm của ông tích chứa một chiều sâu chưa từng có trong Văn học Việt Nam trung đại. Đại đa số chúng ta chỉ biết đến Nguyễn Du qua các tác phẩm chữ Nôm như Truyện Kiều, Văn tế thập loại chúng sinh. Còn các tác phẩm chữ Hán như: Thanh Hiên Thi tập (78 bài), Nam trung tạp ngâm (40 bài), Bắc hành tạp lục (132 bài) thì rất ít người biết. Với sự ngưỡng mộ Đại thi hào Nguyễn Du và niềm đam mê thể thơ Đường luật. Trong gần ba năm qua, nhà thơ Hồ Văn Chi, Phó chủ tịch Hội thơ Đường luật Việt Nam, Chủ tịch Chi hội thơ Đường luật Đà Nẵng đã kiên trì vừa tự học chữ Hán vừa dịch hai tập “Thanh Hiên Thi tập” và “Nam trung tạp ngâm” gồm 118 bài của cụ Nguyễn Du. Tác phẩm đã được Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành tháng 7 năm 2024.
Nhà thơ, dịch giả Hồ Văn Chi (thứ 3 từ bên phải sang) trong buổi giới thiệu.


Một số đại biểu về dự buổi giới thiệu sách chụp ảnh kỷ niệm.

    Theo lời Đại tá, Nhà báo, Nhà thơ Lê Anh Dũng thì: “Tác phẩm: Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1* của Hồ Văn Chi là một nỗ lực đáng trân trọng trong việc dịch và giới thiệu các tác phẩm thơ chữ Hán của Nguyễn Du - một nhà thơ nổi tiếng thời Nguyễn. Hồ Văn Chi đã thực hiện một quá trình chuyển dịch tinh tế, không chỉ đảm bảo sự chính xác về nội dung mà còn duy trì được tính chất văn chương, nhịp điệu và cảm xúc của nguyên tác. Dưới góc độ nghệ thuật dịch thuật, Hồ Văn Chi không chỉ dừng lại ở việc dịch nghĩa, mà còn thể hiện rõ sự thẩm thấu và cảm nhận sâu sắc về ngôn từ, văn phong và tinh thần của Nguyễn Du. Điều này cho thấy sự tâm huyết và tài năng của ông trong việc truyền tải không gian văn hóa, triết lý và tâm hồn của nhà thơ cổ điển đến với độc giả hiện đại. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của dịch thơ chữ Hán chính là việc phải duy trì sự tinh tế của ngôn từ và những hình tượng ẩn dụ phức tạp. Hồ Văn Chi đã thành công trong việc nắm bắt điều này, mặc dù không thể tránh khỏi những hạn chế do khoảng cách ngôn ngữ và thời đại”.

Tác phẩm Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1* có ý nghĩa văn học to lớn, không chỉ giúp độc giả hiểu rõ hơn về di sản thơ chữ Hán của Việt Nam mà còn mở ra cơ hội để thưởng thức các giá trị thẩm mỹ trong sáng tác của Nguyễn Du. Nó cũng đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa Việt, qua đó tôn vinh những nhà thơ và dịch giả đã cống hiến cho nền văn học nước nhà.

Bên cạnh những thành công nổi bật trong việc dịch thơ, Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1* của Hồ Văn Chi còn mang giá trị học thuật lớn, góp phần vào việc nghiên cứu sâu hơn về thơ chữ Hán Việt Nam. Qua tác phẩm này, người đọc có cơ hội tiếp cận với ngôn ngữ, tư tưởng và văn hóa của thời kỳ Nguyễn Du - một giai đoạn đầy biến động và phong phú trong lịch sử Việt Nam. Về phương diện ngôn ngữ, Hồ Văn Chi đã khéo léo duy trì tính cổ điển trong thơ chữ Hán của Nguyễn Du, đồng thời sử dụng những từ ngữ hiện đại để tạo sự gần gũi cho người đọc ngày nay. Sự cân bằng giữa yếu tố cổ và hiện đại trong bản dịch là điểm nổi bật, giúp người đọc dễ dàng tiếp thu mà không mất đi sự trang trọng và chiều sâu của nguyên tác. Một điểm đáng chú ý khác trong tác phẩm này là cách Hồ Văn Chi giải nghĩa những điển tích, hình ảnh ẩn dụ phức tạp trong thơ chữ Hán. Ông không chỉ dịch mà còn chú thích tường tận, giúp độc giả hiểu rõ hơn bối cảnh văn hóa và ý nghĩa của từng câu chữ. Điều này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm đọc, mà còn giúp những người nghiên cứu có thêm tài liệu tham khảo quý giá về văn học cổ điển Việt Nam. Tác phẩm cũng khẳng định vai trò quan trọng của việc dịch thuật trong bảo tồn văn hóa dân tộc, khi giúp các thế hệ sau này có cơ hội tiếp cận với những giá trị văn chương quý báu từ quá khứ. Hồ Văn Chi đã không chỉ dịch, mà còn thổi hồn vào từng câu chữ, mang đến cho người đọc một góc nhìn vừa truyền thống, vừa hiện đại về thơ chữ Hán của Nguyễn Du. Nhìn chung, Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1* là một thành công lớn về mặt dịch thuật và học thuật, đồng thời là một tác phẩm có giá trị văn học sâu sắc, góp phần quan trọng vào việc lưu giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Ngoài những giá trị về ngôn ngữ và văn học, Cảm dịch thơ chữ Hán Nguyễn Du - tập 1* còn đóng vai trò như một cầu nối văn hóa giữa quá khứ và hiện tại. Thông qua các bản dịch, Hồ Văn Chi đã mang đến cho độc giả hiện đại một góc nhìn mới về thế giới quan, nhân sinh quan và các giá trị tinh thần trong thơ Nguyễn Du. Điều này không chỉ giúp người đọc hiểu hơn về thời đại mà Nguyễn Du sống, mà còn gợi mở về những giá trị trường tồn của văn chương cổ điển trong xã hội hiện đại. Hồ Văn Chi cũng cho thấy sự am hiểu sâu sắc của mình về lịch sử và triết lý Nho giáo, Phật giáo - những yếu tố thường xuyên xuất hiện trong thơ chữ Hán. Thơ Nguyễn Du không chỉ là những bài thơ thuần túy về phong cảnh hay tình cảm cá nhân, mà còn chứa đựng những triết lý sống và tư tưởng sâu xa. Hồ Văn Chi đã khéo léo nắm bắt và truyền tải những tầng nghĩa này qua bản dịch, làm rõ được tầm vóc của nhà thơ cũng như giá trị của những thông điệp mà Nguyễn Du muốn gửi gắm. Ngoài ra, tác phẩm còn giúp độc giả hiểu thêm về cách tiếp cận thơ chữ Hán từ một góc độ phân tích học thuật. Hồ Văn Chi không chỉ dừng lại ở việc dịch nghĩa, mà còn khám phá cấu trúc, hình thức, và ngôn ngữ của mỗi bài thơ.

Buổi giới thiệu tác phẩm mới diễn ra thật trang trọng, phấn khởi và hào hứng dẫn đến thành công mỹ mãn. Trong khoảng 2 tiếng, buổi giới thiệu tác phẩm đã để lại trong lòng người yêu thơ những cảm xúc khó tả và ấn tượng thật sâu sắc về Nhà thơ, dịch giả Hồ Văn Chi.

 Vũ Hoàng Phương

*Bài có trích dẫn một số tham luận của các tác giả.