Dòng sông thao thức

     
     Truyện ngắn của Thu Sang.

      Người ta bảo : “Đàn bà 12 bến nước” nhưng có lẽ không “bến” nào mà dâng trào kí ức những khắc khoải nhớ mong, đong đầy kỉ niệm, vừa bồi hồi thao thức, vừa rạo rực thân thương, vừa vấn vương khắc khoải  như bến sông quê .

     Tôi sinh ra ở vùng Kinh Bắc, một miền quê yên bình, nơi có dòng Thiên Đức hiền hòa thơ mộng. Chứa đựng giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương. Dòng sông đã gắn cả tuổi thơ. Nuôi tôi lớn lên bằng dòng nước mát, bát ngát phù sa, chan hoà nắng hạ, sáng lóa đêm thu.    
     Vời vợi xa quê mấy chục năm ròng, nỗi nhớ cứ cháy lòng, buốt dạ. Với dòng sông bến nước ấy chưa bao giờ vợi vơi trong tôi.
 
     Mặc dù cuộc sống thay đổi . Đường liên xã, liên thôn đã bê tông hóa nhưng tôi vẫn thích đi theo lối bờ đê, vệ cỏ để tìm lại kí ức xưa trên dòng sông thân thương ấy. Theo tiếng gọi của miền ký ức nó cứ như dòng chảy hiển hiện những thước phim quay chậm…

     Nghe mẹ  kể lại : Tôi sinh vào một buổi trưa hè, vừa chui ra còn đỏ hon hỏn, cắt rốn xong bà nội đã quấn tôi vào tấm áo cũ rồi bà bế vội ra bờ sông dìm phần chân tôi xuống ba cái và nhón tay lấy từng giọt nước quệt vào môi tôi 3 lần, vừa quệt nước bà vừa đọc... thần chú:  “Uống nước ao vừa cao vừa lớn”. Cái miệng chúm chím của cô bé tôi cứ chóp chép, liêm liếm. Không biết câu thần chú của bà có hiệu nghiệm không mà sau này cả đời tôi gắn bó với dòng sông ấy, Vui có, buồn có thao thức mãi khôn nguôi.
       Như bao đứa trẻ thôn quê khác, cứ mỗi chiều hè lại í ới gọi nhau ra tắm sông. Dòng sông đang dịu dàng êm ả trôi xuôi bỗng trở nên náo động. Tiếng cười đùa, tiếng ì oạp vũng vẫy vang dội cả một góc chiều. Bậc cầu được xây bằng gạch nghiêng, các bà các chị người giặt giũ, người gội đầu, người rửa rau...giặt chiếu. Cạnh sông có một cái giếng to duy nhất của làng, Hàng ngày các anh chị thanh niên ra đó gánh nước nên cầu sông lúc nào cũng nhộn nhịp. Bọn trẻ chúng tôi cứ sông nước mà bơi, mà chơi mà lớn. Cứ ...tồng ngổng, tồng ngồng bơi lội. Mà lạ hồi ấy hầu như đứa trẻ trâu nào cũng biết bơi. Đứa nào chưa biết thì cho ...chuồn chuồn cắn rốn rồi mon men mãi cũng bơi được. Mặc dù được bà nội cho ...nhấm nháp nước sông từ lúc mới lọt lòng nhưng tôi nhút nhát mãi chẳng biết bơi cứ mon men bên mép nước.
     Trong đám trẻ ấy thì Ba Hến là bơi giỏi nhất. Nó có thể đứng trên bờ vọt một cái đã ra gần giữa sông rồi tùm tũm vài đạp đã lặn mất tăm. Bọn trẻ còn đang nhớn nhác tìm chẳng thấy đâu, loáng cái đã thấy nó nhô lên cách xa hàng chục mét rồi cười ỏn ẻn. Sở dĩ nó bơi giỏi thế vì nhà nó ở bãi sông tách biệt với xóm giữa của làng. Gọi là nhà nhưng thực ra hai mẹ con nó ở túp lều giữa bãi. Mẹ nó là cô Ba người đàn bà góa, vừa đen vừa vẩu, có người sỗ mồm bảo mẹ nó là em Thị Nở. Nó cũng chẳng biết bố nó là ai. Ba Hến lớn lên cùng sông nước. Cái tên Ba Hến cũng tự gọi mà thành thôi, chả là hàng ngày hai mẹ con mò hến lấy tiền mua gạo, muối sống qua ngày. Nhà nghèo  đến nỗi nó không có cả cái tên khai sinh và người ta ghép tên mẹ nó và cái nghề, cái nghiệp mà thành tên: Ba Hến.
     So với lũ trẻ thì tôi là đứa bơi kém nhất. Có một ...sự cố mà tôi nhớ mãi không quên: Bọn bạn thấy tôi cứ mon men mép nước không dám ra xa, chúng lừa để chọc tôi, lựa lúc  tôi đang tùm tũm ven bờ thằng Dị tồ ở đâu chạy đến đẩy tôi ra xa. chân không tới đất tôi chới với bọn nó cười toáng lên, tôi cố vùng vẫy, bọn ấy không giúp còn vẩy nước làm tôi tối tăm mặt mũi, Ba Hến đang ở bên bãi nhìn thấy vậy hắn lao như một chú chim bói cá cắp tôi định bơi một mạch sang bờ bên kia. Nhưng cái “nghiệp” của kẻ đuối nước hoảng loạn cứ ghì người đang cứu mình, nếu không có kinh nghiệm sẽ rất nguy hiểm cho cả hai. Tôi thì vùng vẫy níu kéo, hắn thì đẩy ra túm tóc tôi lôi vào. Trong lúc hoảng loạn chẳng hiểu sao tôi túm được quần của Ba Hến, thế nào mà quần đùi dải rút bằng dây chuối của hắn tụt khỏi người. Cuối cùng thì hắn cũng đưa tôi sang được bờ bên kia. Tôi vừa choáng vừa sợ. Nhìn bộ dạng cả hai mà tôi xấu hổ không biết chui vào đâu. Hắn thì tồng ngồng ...của thằng trai 12 mới lớn. Còn tôi, cái áo cánh pin mỏng dính đẫm nước, bó sát người, hằn rõ ...hai cái chũm cau của kẻ... chớm nở dậy thì. Tôi đỏ mặt, tía tai muốn khóc. Ba Hến vào lều mặc vội quần áo rồi dỗ dành tôi. Hắn  lấy bộ quần áo của mẹ nó bảo tôi mặc tạm, lát nữa sẽ đưa tôi qua sông để về nhà.
     Thế rồi chúng tôi lớn lên bên dòng sông ấy, cùng sinh hoạt một chi đoàn. Tôi trong ban chấp hành được phân công phụ trách mảng văn hóa : dạy bổ túc cho Ba Hến, nhưng giờ hắn đã có khai sinh, chứng minh, có tên có tuổi hẳn hoi- Hắn tên là Bình : Nguyễn Hòa Bình cái tên ý nghĩa và đẹp đáo để. Bình học sáng dạ lắm chỉ mấy tháng đã đọc thông, viết thạo, thuộc làu bảng cửu chương và rồi....sau khóa học chúng tôi...yêu nhau lúc nào không biết. Vẫn trên bờ sông ấy, tối tối tôi ra giếng Đình gánh nước và Bình đã đứng đấy không biết từ bao giờ, Anh kéo nước giùm tôi rồi chuyện trò tâm sự. Tình yêu ngày càng thắm thiết thì ; Chiến tranh vào hồi ác liệt. Hòa Bình viết đơn xung phong đi bộ đội. Rồi thẳng tiến chiến trường Quảng Trị. Trong trận chiến đấu 81 ngày đêm máu lửa ấy anh mãi mãi nằm sâu dưới lòng sông huyền thoại. Nhưng... “Không chết người trai nơi chiến trận mà chết người con gái quê nhà”. ...

      Mấy năm cùng sinh hoạt với nhau, rồi yêu nhau nhưng chúng tôi chưa bao giờ vượt qua ... “ranh giới”. Ngoài đầu mắt, cuối mày và những cái cầm tay vụng về vội vã. Là cán bộ đoàn nên tôi càng phải... “nén lòng”.

     Cũng trên bờ sông ấy chúng tôi bịn dịn chia tay. Lấy dòng sông làm nhân chứng, rồi mỗi người cùng uống chung một ngụm nước sông hẹn thề. Càng về đêm cảnh vật càng im ắng, xa xa chỉ văng vẳng tiếng chim từ quy gọi bạn, tiếng dế ri rỉ khơi tình. Chợt con gà trống ngái ngủ nhà ai cất tiếng gáy canh năm. Thời gian không còn nhiều chúng tôi lao vào nhau, anh trao cho tôi cái hôn đầu tiên, nồng nàn gấp gáp. Tim tôi đập loạn nhịp, cả người nóng ran như sắp bùng cháy, Tôi tự hỏi : “Sao thế này ???”, Tôi nghẹt thở, người như muốn nhũn ra. Nhưng tôi cố trấn tĩnh, mình gồng lên và tự nhủ: “không, không thể, mình là một cán bộ Đoàn, đang trong giai đoạn cảm tình Đảng”  tôi gỡ tay anh ra, rồi hai đứa cùng bật khóc. Chẳng hiểu khóc vì cái gì nữa. Bỗng cả bọn trống choai trong  xóm đồng loạt gáy vang như thúc giục chúng tôi trở về thực tại. Chia tay nhau không nói lên lời, anh bơi ngược trở về bên bãi, tôi ngoái đầu nhìn lại bến sông.
    Anh đi rồi, tôi như người mất hồn. Tối nào  cũng ra bến sông để trăn trở, để thổn thức. Chiến tranh ác liệt vậy, vào chiến trường không biết sống chết ra sao, nhà anh lại con một, mẹ thì ngày càng già yếu. Tại sao mình không sống là chính mình? tại sao không cho anh một...cơ hội. Để nếu anh có hy sinh thì cũng biết...mùi đời, để mẹ anh có cháu đích tôn, niềm vui, nương tựa lúc tuổi già ?.
Nhưng lúc ấy, thập kỷ sáu bảy mươi còn định kiến, điều đó là kinh khủng lắm, là xấu xa, là tội lỗi .

     Sau khi nhập ngũ, anh được biên chế vào binh chủng pháo binh, huấn luyện gấp rút để chi viện cho chiến trường miền Nam. Đơn vị hành quân qua làng. Biết được hoàn cảnh của anh đơn vị cho về qua nhà một đêm và thật bất ngờ, hay sự sắp đặt của số phận. Chiều hôm ấy cô Ba đi bắt hến bị cảm nắng, may có người phát hiện dìu về nhà. Nghe tin, tôi xin phép mẹ rồi vội vã mang chục trứng sang thăm, nấu giúp cô nồi cháo. Sịt tối trời bỗng đổ mưa, Cô Ba bảo tôi ngủ lại, không đành lòng trở về khi thời tiết và hoàn cảnh như vậy. Đúng nửa đêm có tiếng gõ cửa : “Mẹ! con là Hến đây. Đơn vị cho phép con qua nhà. Sáng mai sẽ tiếp tục hành quân...”. Nhận đúng tiếng anh, tôi ra mở cửa. Cả tôi và anh đều sững người không ai nói nên lời....
Chuyện trò hỏi han động viên mẹ một lúc rồi anh khuyên mẹ ngủ cho đỡ mệt. Chúng tôi lại ra bờ sông trò chuyện. Bao khao khát đợi chờ, mong nhớ. Rồi nhịp tim gấp gáp, những nụ hôn nồng cháy, rồi cái gì đến sẽ đến...Chúng tôi tan vào nhau trong hơi thở đam mê...

    

     Cái đêm chia tay ấy không biết là vui hay buồn, không biết Thiên đường hay địa ngục, Không biết Trời Phật ban thưởng hay trừng phạt tôi...tôi cũng không biết nữa. Cái ngày nhận được tin anh hy sinh cũng là ngày tôi biết đang mang trong mình giọt máu của anh. Tôi ngã qụyu mấy ngày không dậy được. Thời ấy sự việc này là ...nguy hiểm, là kinh khủng lắm. Tôi lại là cán bộ Đoàn biết ăn nói sao đây ?
Tôi như kẻ mộng du. Hàng đêm ra bờ sông nơi chúng tôi đã hẹn thề mà dầm dề nước mắt, mà ngằn ngặt nhớ mong. Thương anh, thương mình, thương cô Ba ngày càng già yếu. Rồi tôi quẫn trí .Nhưng không hiểu sao: nước mùa này vốn đầy vậy mà nơi tôi trẫm mình chỉ vừa chạm mũi, tôi uống ba ngụm nước nhưng mũi tôi vẫn có chỗ cho không khí chui vào. Dòng nước có lúc như ôm chặt lấy tôi nghẹt thở, có lúc như rẽ ra để xoa dịu, vuốt ve thân thể tôi. Giữa ánh trăng lấp loáng tôi như nhìn thấy thân thể của chàng trai mới lớn ngày nào đưa tôi vào bờ khi sắp bị đuối nước. Phía xa bóng người đàn bà ra sông quẩy nước. Tôi nhận ra cô Ba- mẹ anh. Rồi nhịp tim tôi trùng lại : Không thể, không thể thế ?...Chợt văng vẳng bên tai tôi tiếng gọi : “Mẹ ơi”, vừa mơ hồ thăm thẳm, vừa gần gũi thân thương. Vừa như tiếng của anh Bình gọi mẹ, vừa như tiếng của em bé gọi tôi. Lấy hết sức tôi bơi vào bờ.
Rồi  bỏ quê, bỏ con sông đã tắm cả đời tôi, đi tới một nơi thật xa ...

      “Một chiều hanh hao nắng. Nỗi buồn loãng toẹt cũng đủ ngấm vào tế bào da thịt người thiếu phụ xa quê”. Trên triền đê tôi cùng con trai trở về...nó cũng vừa tới cái tuổi 12 của thằng trai mới lớn như bố nó ngày nào....

       Ngôi lều bên sông không còn nữa, Cô Ba đã được chính quyền địa phương xây tặng ngôi nhà tình nghĩa ở giữa làng. Khi tới nơi thấy mọi người đang tập trung rất đông : Bà Ba nằm bất động trên giường, gương mặt trắng bệch, thoi thóp thở. Mọi người cho biết bà bị ốm tháng nay rồi, dân làng đưa bà đi viện, nhưng bệnh nặng lại tuổi cao bác sĩ cho về để...chuẩn bị lo hậu sự. Lời trăng trối của bà là : “Giá như ...thằng Ba Hến.. để lại cho tôi đứa cháu nội. Và khi tôi chết nếu tìm được hài cốt của thằng Hến hãy mang nó về bên cạnh tôi”. Tôi vội vàng quỳ xuống cạnh giường và nức nở; “Mẹ....bà....cháu nội của bà đây, cháu đích tôn của mẹ đây.” Con trai tôi cũng chạy vào bên bà, lúc đó mọi người mới đổ dồn về thằng bé và ồ lên: “Chao ôi ! Sao mà nó giống Ba Hến đến vậy. Bà ơi bà hãy tỉnh dậy nhìn thằng cháu đích tôn của bà này”. Sự linh cảm, sự màu nhiệm, sự kỳ diệu đã xảy ra. Bà từ từ mở mắt, nhìn thằng bé, Thần sắc bà tươi tắn hẳn lên. Bà thều thào, hơi ngắt quãng nhưng cũng đủ để mọi người hiểu: “Ơn giời ! Hến ơi...Con ơi... cháu ơi bà mãn nguyện lắm rồi”. Rồi bà tỉnh dần, tỉnh dần. Một tháng sau bà dậy đi lại được. Tôi xin phép bà trở về Quảng Trị nhờ người lặn xuống đáy sông Thạch Hãn mò chút bùn bỏ vào chiếc tiểu sành mang về nói với bà hài cốt của anh Bình. Bà vui lắm : “Giờ thì mẹ có chết cũng nhắm mắt xuôi tay được rồi”. 

       Sông xưa nay chỉ còn là con lạch nhỏ. Nhưng dòng sông kí ức còn chảy mãi trong tôi một thời, một thuở...
       22-12-2022