Tục kết chạ trong hội đình, chùa Hà Nội

Thứ hai - 04/04/2022 15:27
Nhà nghiên cứu Vhdg: Văn Hậu
Ảnh minh họa: ST
Ảnh minh họa: ST


     Kết chạ có nhiều tên gọi như “ăn chạ” “Giao hiếu” “Đi nước nghĩa” “Chạ anh chạ em”… Đó là nét đẹp văn hóa có từ thời các vua Hùng, đặc biệt phát triển vào thời Lý, Trần…khi Đạo Phật trở thành Quốc giáo của nước Việt. Ở vùng đồng bằng Bắc Bộ theo thống kê các làng xã ở đầu thế kỳ XIX có trên 1000 làng có tục giao hiếu. Nhờ đó, họ chung lưng đấu cật trong việc khắc phục thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh, chống giặc giã, hỏa thoạn, trộm cướp…duy trì cuộc sống trong sản xuất, chiến đấu và xây dựng đời sống văn hóa. Kết chạ trong hội làng có khi là kết nối tâm linh vì cùng thờ Phật, Mẫu, Thánh, Thần,…cùng thiền phái, tông phái cùng chịu ơn ban phát của một vì hoàng thân, quốc thích.

          Xin điểm qua ở vài hội làng.
Tháng Giêng giỗ Thánh Sóc Sơn
Tháng Ba Giỗ Tổ Hùng Vương nhớ về (ca dao)

          Đền Sóc, xã Phù Linh huyện Sóc Sơn hội ngày 6/1 đến 8/1. Đền thờ Thánh Gióng cùng Thánh Mẫu, Trần Vu Điền, Tì Sa Môn Đại Sư, Tây Vu Vương, Tiên Đồng cùng hai võ sĩ mang chùy…Phù Đổng hóa bất tử được phong Vương, Thánh, Thần. Hội có tế lễ, dâng hương, chọi gà, ca trù, chém Tướng giặc Ân. Trên 16 xã tham gia với sự phân công rõ ràng: Vệ Linh, Tiên Dược dâng Hoa Tre, Yên Tàng Mậu, Tàng, Xuân Tàng cử 3 cô gái trẻ đóng tướng Ân, Bình lỗ cứ trai chém tướng, Quế Dương dâng ngựa sát, Xuân Kỳ dâng lửa thần…Lại có cả lễ dâng “Nồi Hương” của Phù Lỗ, để gội đầu cho Thánh trước khi bay lên đỉnh Trời.

 Sông thề đá tạc còn ghi
Đừng so hơn thiệt đừng suy ngắn dài (Ca dao)
          Câu ca ghi tục kết chạ của làng Gạ phường Phú Thượng (quận Tây Hồ) và làng Bỏi xã Hải Bối (huyện Đông Anh). Ban đại diện khắc lời thề vào hòn đá rồi lăn xuống sông Hồng gần 300 năm trước. Làng Gạ thờ Quán Đình Nhự (tướng phò Thánh Gióng), Bà Chúa tằm tơ và Lục Tôn Ông. Sau cụ phò Đô Đốc hải quân Phan Công Ngạn, thành hoàng của làng Bỏi. Khi có giặc cướp chuẩn bị phá làng Gạ, tướng công họ Phan đưa 10 thuyền đình chở dân làng di tản. Từ xưa tới nay cứ ngày 4/1, đại diện làng Gạ sang dự hội làng Bỏi và ngày 10/1, đại diện làng Bỏi lại sang làng Gạ. Chỉ nghe tiếng trống báo động là hai làng giúp nhau trong lũ lụt, hỏa hoạn….gần đây hai làng còn tìm đến cố hương của tướng Phan ở tại đình HÀO KIỆT, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
 Vui nhất là hội đền Và
Thứ hai chùa Nả thứ ba chùa Thày (ca dao)
 
          Đền Và (thành phố Sơn Tây) thờ Thánh Mẫu và Tam vị Sơn Thánh núi Tản Viên, hội ngày 15/1 với 8 làng tham gia như Vân Gia, Nghĩa Phú, Mai Trai, Đạm Trai, Phù Sa, Phú Nhi (Hà Nội) và Duy Bình (Vĩnh Phúc). Cỗ cúng dâng 99 con cá thờ, từ có vật bóng, vật giải, chém vè…Hội chùa Nả (xã Chu Minh) ngày 14/3 có đám rước của 16 làng như Thanh Lũng, Phú Châu, Tây Đằng, Chu Quyến, Vĩnh Phệ…Nơi đây thờ thần sư Nguyễn Đạo Hạnh (thế kỷ XII) người giỏi tu thiền, luyện pháp, dạy trò, chữa bệnh. Trò “giật Ác” (diễu hâu” khá lôi cuốn, sôi động khi tung cánh Ác, lông Ác cho người dự hội về làm khước cầu lộc, cầu tài, trừ bệnh tật…

          Hà Nội tính đến năm 2021 có 21 di tích lễ hội được xếp di tích phi vật thể cấp Quốc gia.

          Ở nội thành Hội kết chạ Phú Mỹ Kiều Mai (quận Nam Từ Liêm), hội múa Ải Lao (quận Long Biên), Hội Lệ Mật (quận Long Biên), Hội Chèm (quận Bắc Từ Liêm), Hội Đền Voi Phục (quận Ba Đình).

          Ở ngoại thành có Hội Hát Môn (huyện Phúc Thọ), Hội Hạ Lôi (huyện Mê Linh), Hội Phù Đổng (huyện Gia Lâm), Hội Bình Đà (huyện Thanh Oai), Hội Tân Hội (Huyện Đan Phượng). Các trò diễn phong phú như vui khỏe có vật, đu, leo cầu, kéo co, múa gậy, chạy cờ…Trò khéo tay có nấu cơm, thổi xôi, làm cỗ, giết trâu, thịt lợn, mổ gà. Trò hát xướng có hát ca trù, Hát Xẩm, Quan Họ, Hát Chèo Tàu, Hát Kể Hạnh, múa cồng chiêng, mùa Rồng, múa Hổ…

          Làng xã có “bầu trời” riêng nhưng vẫn mở ra với các làng chung quanh bởi mối quan hệ cộng đồng “Làng” và “Nước”. Phải chăng đó là sức mạnh của dân tộc Việt trong nghìn năm để dựng nước, giữ nước và xây dựng bảo tồn VĂN HÓA VIỆT. Nói như Bác Hồ:

          - Không đoàn kết thì suy và mất. Có đoàn kết thì thịnh và còn. Chúng ta phải lấy đoàn kết mà xoay vần vận mệnh, giữ gìn dân tộc và bảo vệ Nước nhà.
Văn Hậu
Hội VNDG Hà Nội

 

 

Nguồn tin: HNV

Tổng số điểm của bài viết là: 70 trong 14 đánh giá

Xếp hạng: 5 - 14 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây